De illegale tabakshandel compleet in kaart
De Nationale Smokkel Monitor brengt de wereld van illegale tabakshandel en -smokkel compleet in kaart. Van oorzaak tot gevolg en van onderzoek tot beleid. Hoe groot is het probleem van de illegale handel in tabak? Wat doen de FIOD en de douane om deze tegen te gaan? Kunnen overheid en bedrijfsleven de verboden handel nog stoppen?
Dit platform biedt de meest uitgebreide, actuele en wetenschappelijk onderbouwde informatie.
Het laatste nieuws
De Nationale Smokkel Monitor verzamelt het laatste nieuws over de illegale tabakshandel en bijkomende criminaliteit uit (internationale) media.
De illegale tabakshandel - stand van zaken medio 2025 (gratis e-book)
Ons land telt circa 2,7 miljoen rokers, die dit jaar samen zorgen voor 3 miljard euro aan accijnsinkomsten. Maar van alle tabak die zij consumeren, wordt bijna de helft niet legaal in Nederland gekocht.
In dit e-book staan overzichtelijk de nieuwste gegevens op het gebied van illegale handel en smokkel van tabak. Het beschrijft de impact van accijnsverhogingen en biedt inzicht in de sociale en economische gevolgen hiervan.
De prijs van accijns
Deze korte documentaire belicht de wereld van illegale sigaretten en shag. Grootschalige smokkel, verboden fabrieken, handel via Telegram… criminelen bedenken steeds nieuwe manieren om hun illegale waar te verkopen.
1 Misgelopen staatsinkomsten
De Nederlandse Staat verliest jaarlijks ruim 2,6 miljard euro door in het buitenland en illegaal gekochte tabaksproducten. Dat bedrag was in 2020 nog 1,4 miljard euro. De wereldwijde handel in illegale sigaretten en shag bedraagt jaarlijks tussen de 35 en 40 miljard euro.
2 De gevolgen van sigarettensmokkel en verboden productie
Geld dat direct had kunnen bijdragen aan overheidsdoelen zoals preventie van jeugdroken, het voortbestaan van vele winkels en bedrijven of het geven van voorlichting.
Het staat volgens de VN Veiligheidsraad in nauw verband met wapenhandel, drugscriminaliteit, mensensmokkel, uitbuiting en zelfs terrorisme.
De controle op de leeftijdsgrens van 18 jaar is hierbij niet te handhaven.
Er wordt niet voldaan aan regelgeving. Het is onbekend wat er in illegale sigaretten zit en illegale fabrieken zijn bovendien verre van hygiënisch.
Er gaan enorme bedragen om in de illegale handel in tabak en de straffen zijn laag: dat stimuleert draaideurcriminaliteit.
Fabrieken en straathandelaren opereren niet op verlaten industrieterreinen, maar middenin bedrijvigheid. De handel wordt gewoon in woonwijken gedreven, waardoor buurtveiligheid in gevaar komt.
Winkeliers (zoals speciaalzaken en tabak & gemakwinkels) lopen klandizie mis; in sommige gevallen bedraagt het verlies van omzet meer dan 30%.
3 De belangrijkste oorzaken
Hoe hoger de accijns, hoe meer consumenten op zoek gaan naar goedkopere sigaretten en shag.
De Nederlandse overheid verhoogt de accijns continu, om roken te ontmoedigen. De prijs van sigaretten verdubbelde in 10 jaar, die van shag verdrievoudigde zelfs.
In andere landen gebeurt dat niet, of minder. Hoe groter het prijsverschil met sigaretten in andere landen is, hoe meer tabak er uit het buitenland of illegale circuit zal worden.
4 Hoe stoppen we dit?
De overheid kan zelf de belangrijkste bijdrage leveren aan het bestrijden van sigarettensmokkel. Door de hoogte van accijnzen internationaal af te stemmen, zal de aantrekkelijkheid van smokkel drastisch verminderen.
Nederlandse tabaksproducenten, verenigd in de VSK, zetten zich actief in om illegale handel in sigaretten en shag tegen te gaan. Ze investeren in allerlei maatregelen om controle te houden over grondstoffen, productie en distributie.
5 Invallen door douane en FIOD
Het bestrijden van de zwarte markt doet VSK onder andere met behulp van privé rechercheurs, die handelaren opsporen en informatie doorgeven aan de autoriteiten. Er is een nauwe samenwerking met de FIOD en de douane. Die leidt regelmatig tot het oprollen van illegale fabrieken, inbeslagnames van verboden ladingen en arrestaties.
De Douane en FIOD namen sinds 2019 meer dan 1 miljard illegale sigaretten in beslag. Maar het blijft volgens deskundigen een druppel op de gloeiende plaat.
6 Wetenschappelijk onderzoek
De VSK doet samen met vele partners onderzoek naar illegale tabakshandel en brengt hier wetenschappelijke rapporten over uit.
Zo bleek uit onderzoek van WSPM en Kantar dat in 2024 er geen Nederlandse belasting (accijns en btw) werd betaald over 40% van alle sigaretten en 49% van alle shag. Een jaar eerder werd nog ‘slechts’ 25% van alle tabak in het buitenland of het illegale circuit gekocht.
7 Over de Smokkelmonitor
De Nationale Smokkel Monitor is een initiatief van VSK. VSK is de Nederlandse vereniging van Sigaretten- en Kerftabak-fabrikanten. De Smokkelmonitor brengt de illegale handel in tabak in kaart, met de nadruk op Nederland en ons omringende landen.
