Miljardenschade
Gevolgen
Oorzaken
Hoe stoppen we dit?
Invallen
Onderzoek
Hoe de Staat dit jaar
1,4 miljard aan accijns misloopt
Het verlies aan inkomsten voor de Nederlandse Staatskas – de accijnswaarde van in beslag genomen partijen illegaal geproduceerde tabak – loopt elk jaar op tot tientallen miljoenen. Een flinke strop voor de overheid. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Lang niet alle illegale tabak wordt in beslag genomen.
Een veel groter verlies lijdt de Nederlandse overheid door in het buitenland gekochte sigaretten en shag. Wanneer tabak in het buitenland gekocht wordt en in Nederland wordt gerookt, wordt daarover in ons land geen enkele accijns of andere belasting betaald. Aankopen over de grens en illegaal ingevoerde producten kosten de Nederlandse overheid jaarlijks € 1,4 miljard.
Een wereldwijd probleem
De illegale tabakshandel zorgt wereldwijd voor verloren overheidsinkomsten. In 2010 schatte de Europese Commissie al dat deze handel jaarlijks tot ongeveer 10 miljard aan gemiste belastingen zou leiden. Er is voldoende reden om aan te nemen dat dit bedrag sindsdien nog veel verder is gestegen.
Ook volgens the European Anti-Fraud Office (OLAF) lopen lidstaten van de EU miljarden aan belastingen mis. Winkels verliezen hun klantenkringen en de volksgezondheid komt serieus in het geding: namaaksigaretten zijn slecht gemaakt en er wordt geen rekening gehouden met de leeftijdsgrens. Daarbij voldoen deze producten ook niet aan de regelgeving van de voedsel- en warenautoriteit.
Global Financial Integrity, een onderzoeks- en adviesbureau uit Washington DC, onderzocht de georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Met een jaarlijkse waarde van 2,2 triljoen dollar, waarvan 1,1 triljoen uit vervalsing komt, is dit een enorme industrie.
Waarom smokkel zo aantrekkelijk is
In 2020 voerde de Nederlandse overheid de grootste accijnsverhoging ooit door op sigaretten en shag. Hierdoor nam het prijsverschil met Belgische en Duitse tabak verder toe: tot een verschil van 10 euro voor een slof sigaretten en zelfs 28 euro voor een slof shag.
Voor Nederlanders – zeker in het grensgebied – is het aantrekkelijker om tabak in buurlanden te halen. “Tel uit je winst, als je net over de grens je kofferbak met sloffen rooktabak vollaadt en daarnaast nog even je tank goedkoper vult”, zegt Jan Hein Sträter van VSK.
Onderzoek
De VSK laat jaarlijks verschillende onderzoeken uitvoeren door onafhankelijke onderzoeksbureaus. Met deze actuele indruk kan de omvang van illegale sigarettenhandel in Nederland in kaart worden gebracht. Van de totale geconsumeerde hoeveelheid tabaksproducten in Nederland was eind 2022 zo’n 20% illegaal.
Jaarlijks worden ca. 3,8 miljard sigaretten gerookt in Nederland, waarover in ons land geen belasting is betaald. Als al die sigaretten gewoon in Nederland waren gekocht, had dat de Nederlandse Staat ongeveer € 1,2 miljard aan extra accijns en belasting opgeleverd.
Als het om shag gaat, is ongeveer 18% van de pakjes van buitenlandse origine. Als die shag in Nederland over de toonbank was gegaan, dan was dit omgerekend goed geweest voor ruim € 209 miljoen aan extra accijns- en belastinginkomsten.
De toekomst: kost een pakje shag volgend jaar 21 euro?
De coalitiepartijen in de Tweede Kamer stellen voor om de accijnzen en BTW op shag nóg verder te verhogen, met maar liefst € 3,40 per pakje van 50 gram. Als de plannen doorgaan, stijgt de accijns op shag in één jaar met meer dan 64% en kost een pakje volgend jaar € 21,-. Precies hetzelfde pakje wordt in Duitsland in 2024 nog steeds voor € 13,50 verkocht.
Bij het huidige prijspeil komt 24% van alle in Nederland gerookte shag al uit het buitenland. Bij een tweevoudige verhoging van €3,40 per pakje zullen de illegale handel en de grensverkopen alleen maar toenemen.
| 2023 | 2024 | |
|---|---|---|
| Nederland | € 17,60 | € 21,00 |
| Duitsland | € 13,46 | € 13,46 |
| Luxemburg | € 9,00 | Nog niet bekend |
| België | € 13,30 | Nog niet bekend |
