Miljardenschade
Gevolgen
Oorzaken
Hoe stoppen we dit?
Invallen
Onderzoek
Hoe de Staat dit jaar
1,4 miljard aan accijns misloopt
Het verlies aan inkomsten voor de Nederlandse Staatskas – de accijnswaarde van in beslag genomen partijen illegaal geproduceerde tabak – loopt elk jaar op tot tientallen miljoenen. Een flinke strop voor de overheid. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Lang niet alle illegale tabak wordt in beslag genomen.
Een veel groter verlies lijdt de Nederlandse overheid door in het buitenland gekochte sigaretten en shag. Wanneer tabak in het buitenland gekocht wordt en in Nederland wordt gerookt, wordt daarover in ons land geen enkele accijns of andere belasting betaald. Aankopen over de grens en illegaal ingevoerde producten kosten de Nederlandse overheid jaarlijks € 1,4 miljard.
- minder dan €1
- €1-€4
- €4-€7
- €7-€9
- meer dan €9
Een wereldwijd probleem
De illegale tabakshandel zorgt wereldwijd voor verloren overheidsinkomsten.
“De tabaksconsumptie is in de EU de afgelopen jaren voortdurend gedaald. Echter, het aandeel van illegale consumptie blijft hoog en vertegenwoordigt 7,8% van de totale sigarettenconsumptie en een verlies van 8,5 miljard euro aan belastinginkomsten” – International Property Crime Threat Assessment 2022, gepubliceerd door EUIPO en Europol.
Ook volgens het Europees bureau voor fraudebestrijding (Office Européen de la Lutte Antifraude of OLAF) lopen lidstaten miljarden aan belastingen mis. Winkels verliezen hun klantenkring en de volksgezondheid komt serieus in gevaar: namaaksigaretten zijn slecht gemaakt en er wordt door illegale handelaren geen rekening gehouden met de leeftijdsgrens. Daarbij voldoen deze producten ook niet aan de regelgeving van de voedsel- en warenautoriteit.
Global Financial Integrity, een onderzoeks en adviesbureau uit Washington DC, onderzocht de georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Met een jaarlijkse waarde van naar schatting 2 biljoen dollar, waarvan de helft uit verval sing komt, is dit een enorme industrie.
Waarom smokkel zo aantrekkelijk is
In 2020, 2023 en 2024 voerde de Nederlandse overheid enorme accijnsverhogingen door op sigaretten en shag. Hierdoor nam het prijsverschil met tabak in België, Duitsland en Luxemburg nog verder toe.
Voor Nederlanders - zeker in het grensgebied, maar ook verder landinwaarts - is het steeds aantrekkelijker om tabak in buurlanden te halen.“Tel uit je winst, als je net over de grens je kofferbak met sloffen rooktabak vollaadt en daarnaast nog even je tank goedkoper vult”, zegt Jan Hein Sträter, directeur van VSK.
De Oosterburen verwelkomen de meeste ‘tabakstoeristen’. Ruim 20% van de in het buitenland gekochte verpakkingen is afkomstig uit Duitsland.
Onderzoek
VSK laat regelmatig onderzoeken uitvoeren door onafhankelijke onderzoeksbureaus. Met deze actuele informatie kan de omvang van illegale sigarettenhandel in Nederland in kaart worden gebracht.
Jaarlijks worden in Nederland meer dan 3 miljard sigaretten gerookt, waarover in ons land geen belasting is betaald. Als het om shag gaat, is volgens het laatste onderzoek van Kantar (april 2024) ongeveer 40% van de pakjes van buitenlandse origine.
Ook internationaal wordt er veel onderzoek gedaan naar illegale sigarettenhandel. Dat brengt zowel de Europees als wereldwijde problematiek in kaart.
Prijsstijging tabak 2023 – 2024
De Nederlandse overheid heeft de accijnzen en btw op sigaretten en shag in 2023 en 2024 nóg verder verhoogd.
Een pakje van 20 sigaretten kost sinds april 2024 gemiddeld 11 euro, ruim twee euro duurder dan in het afgelopen jaar. De prijsstijging is een gevolg van hogere accijns, de belasting die op alle tabak wordt geheven. Op shag is de overheidstoeslag nóg verder verhoogd, met bijna € 8,-. Een pakje shag van 50 gram kost nu gemiddeld € 25,-, dat is 2 keer zo duur als een paar jaar geleden.
Alléén in Nederland zijn de prijzen zo extreem verhoogd. Op dit moment komt 25% van alle in Nederland gerookte sigaretten en 36% van de shag al uit het buitenland. Na de laatste verhoging zullen de illegale handel en de grensverkopen alleen maar toenemen.
*afgeronde prijzen, op basis van gewogen gemiddelde (WAP) en geplande accijnsverhogingen
