Miljardenschade
Gevolgen
Oorzaken
Hoe stoppen we dit?
Invallen
Onderzoek
Hoe de Staat dit jaar
1,4 miljard aan accijns misloopt
Het verlies aan inkomsten voor de Nederlandse Staatskas – de accijnswaarde van in beslag genomen partijen illegaal geproduceerde tabak – loopt elk jaar op tot tientallen miljoenen. Een flinke strop voor de overheid. Maar dit is slechts het topje van de ijsberg. Lang niet alle illegale tabak wordt in beslag genomen.
Een veel groter verlies lijdt de Nederlandse overheid door in het buitenland gekochte sigaretten en shag. Wanneer tabak in het buitenland gekocht wordt en in Nederland wordt gerookt, wordt daarover in ons land geen enkele accijns of andere belasting betaald. Aankopen over de grens en illegaal ingevoerde producten kosten de Nederlandse overheid jaarlijks € 1,4 miljard.
Een wereldwijd probleem
De illegale tabakshandel zorgt wereldwijd voor verloren overheidsinkomsten.
“De tabaksconsumptie is in de EU de afgelopen jaren voortdurend gedaald. Echter, het aandeel van illegale consumptie blijft hoog en vertegenwoordigt 7,8% van de totale sigarettenconsumptie en een verlies van 8,5 miljard euro aan belastinginkomsten” – International Property Crime Threat Assessment 2022, gepubliceerd door EUIPO en Europol.
Ook volgens het Europees bureau voor fraudebestrijding (Office Européen de la Lutte Antifraude of OLAF) lopen lidstaten miljarden aan belastingen mis. Winkels verliezen hun klantenkring en de volksgezondheid komt serieus in gevaar: namaaksigaretten zijn slecht gemaakt en er wordt door illegale handelaren geen rekening gehouden met de leeftijdsgrens. Daarbij voldoen deze producten ook niet aan de regelgeving van de voedsel- en warenautoriteit.
Global Financial Integrity, een onderzoeks- en adviesbureau uit Washington DC, onderzocht de georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Met een jaarlijkse waarde van 2,2 triljoen dollar, waarvan 1,1 triljoen uit vervalsing komt, is dit een enorme industrie.
Waarom smokkel zo aantrekkelijk is
De afgelopen jaren voerde de Nederlandse overheid enorme accijnsverhoging door op sigaretten en shag. Hierdoor nam het prijsverschil met Belgische en Duitse tabak verder toe: tot een verschil van 13 euro voor een slof sigaretten en zelfs 40 euro voor een slof shag.
Voor Nederlanders – zeker in het grensgebied – is het aantrekkelijker om tabak in buurlanden te halen. “Tel uit je winst, als je net over de grens je kofferbak met sloffen rooktabak vollaadt en daarnaast nog even je tank goedkoper vult”, zegt Jan Hein Sträter van VSK.
Onderzoek
De VSK laat jaarlijks verschillende onderzoeken uitvoeren door onafhankelijke onderzoeksbureaus. Met deze actuele indruk kan de omvang van illegale sigarettenhandel in Nederland in kaart worden gebracht. Van de totale geconsumeerde hoeveelheid tabaksproducten in Nederland was eind 2022 zo’n 20% illegaal.
Jaarlijks worden ca. 3,8 miljard sigaretten gerookt in Nederland, waarover in ons land geen belasting is betaald. Als al die sigaretten gewoon in Nederland waren gekocht, had dat de Nederlandse Staat ongeveer € 1,2 miljard aan extra accijns en belasting opgeleverd.
Als het om shag gaat, is ongeveer 18% van de pakjes van buitenlandse origine. Als die shag in Nederland over de toonbank was gegaan, dan was dit omgerekend goed geweest voor ruim € 209 miljoen aan extra accijns- en belastinginkomsten.
Prijsstijging tabak 2023 – 2024
De coalitiepartijen in de Tweede Kamer verhogen de accijnzen en BTW op sigaretten en shag in 2023 en 2024 nóg verder.
Een pakje van 20 sigaretten gaat per april 2024 gemiddeld 11 euro kosten, ruim twee euro duurder dan in het afgelopen jaar. De prijsstijging is een gevolg van hogere accijns, de belasting die op alle tabak wordt geheven. Op shag is de overheidstoeslag nóg verder verhoogd, met bijna € 8,-. Een pakje shag van 50 gram kost straks gemiddeld € 25,-, dat is 2 keer zo duur als een paar jaar geleden.
Maar alléén in Nederland worden de prijzen n dergelijke index verhoogd.
Bij het huidige prijspeil komt 25% van alle in Nederland gerookte sigaretten en 36% van de shag al uit het buitenland. Bij de huidige verhoging zullen de illegale handel en de grensverkopen alleen maar toenemen.
Het effect van de prijsstijging zal pas over enkele maanden merkbaar zijn. In de loop van mei zijn winkeliers door hun oude ‘goedkope’ voorraad heen en ligt de tabak met de nieuwe recordprijzen in de winkel. Vanaf dat moment wordt gevreesd dat de illegale handel en het grensverkeer alleen maar toenemen.
*afgeronde prijzen, op basis van gewogen gemiddelde (WAP) en geplande accijnsverhogingen
| pakje shag (50 gram) | 2023 | 2024* |
|---|---|---|
|
Nederland |
€ 17,60 |
€ 25,00 |
|
België |
€ 15,00 |
€ 19,50 |
|
Duitsland |
€ 10,00
|
€ 10,00 |
|
Luxemburg |
€ 9,00 |
€ 9,20 |
| pakje sigaretten (20) | 2023 | 2024* |
|---|---|---|
|
Nederland |
€ 8,50 |
€ 11,00 |
|
België |
€ 8,00 |
€ 10,00 |
|
Duitsland |
€ 8,20
|
€ 8,40 |
|
Luxemburg |
€ 6,00 |
€ 6,20 |