Miljardenschade
Gevolgen
Oorzaken
Hoe stoppen we dit?
Invallen
Onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek
De leden van VSK laten jaarlijks verschillende onderzoeken uitvoeren door onafhankelijke onderzoeksbureaus, zoals KPMG en Kantar. Met deze actuele indruk kan de omvang van illegale sigarettenhandel in Nederland in kaart worden gebracht. Van de totale geconsumeerde hoeveelheid tabaksproducten in Nederland is ruim 25% illegaal. Ook internationaal wordt er veel onderzoek gedaan naar illegale sigarettenhandel, dat brengt zowel de Europees als wereldwijde problematiek in kaart.
Kantar sigaretten Pack Collection Q1 2025
Hoewel het aantal buitenlandse pakjes in Q1 2025 met één procentpunt daalt ten opzichte van het vorige kwartaal (40% vs. 41% in Q3 2024), blijft het probleem onverminderd groot. De grensoverschrijdende handel lijkt zich te stabiliseren op een historisch hoog niveau. In Q1 2023 lag dit percentage nog op 24%.
Het aandeel van de Duitse grenshandel is gedaald van 68% naar 61%, en de Belgische van 54% naar 46%. Vergeleken met begin 2023, toen deze percentages respectievelijk 48% en 36% waren, blijft het beeld alarmerend: het gaat hier om structurele verschuivingen, niet om tijdelijke fluctuaties.
Kantar shag Pack Collection Q1 2025
Het aandeel buitenlandse shagverpakkingen is in het eerste kwartaal van 2025 verder gestegen naar 59%. In Q1 2024 lag dit aandeel nog op 41%. In slechts één jaar tijd is het aantal pakjes shag van buitenlandse herkomst met bijna 50% toegenomen. Het is de hoogste waarde ooit gemeten in dit onderzoek.
Ook de herkomst maakt duidelijk hoe diepgeworteld het probleem is geworden. Alleen al uit Duitsland komt inmiddels 47% van de buitenlandse shagverpakkingen – een scherpe stijging ten opzichte van een jaar geleden. In de grensstreken koopt inmiddels 77% van de rokers zijn shag in Duitsland en 82% in België.
WSPM Empty Packs Survey Q4 2024
Uit de WSPM-cijfers blijkt dat in het vierde kwartaal van 2024 maar liefst 43,7% van alle in Nederland gerookte sigaretten niet in Nederland werd gekocht. Dit percentage lag in het tweede kwartaal van 2024 nog op 34,2% en in het laatste kwartaal van 2023 op 25,6%.
Daarnaast zien we ook een explosie in illegale sigarettenhandel. Dat steeg naar 5,1%, terwijl dit in 2023 nog maar 1,7% was.
Vooral de grensstreken laten torenhoge percentages zien. Daarnaast zijn er ook opvallend hoge scores in delen van de Randstad, zoals Alkmaar (54,5%), Amstelveen (54,0%) en Schiedam (53,1%).
WSPM hanteert een unieke onderzoeksmethode om de hoeveelheid illegale en gesmokkelde sigaretten in kaart te brengen. Het bureau analyseerde de herkomst van 7.000 lege sigarettenpakjes die zij vonden in (zwerf)afval.
Kantar shag Pack Collection Q3 2024
In het derde kwartaal van 2024 komt 57% van alle geregistreerde pakjes shag van over de grens. Dat is een recordhoogte. In de grensstreken koopt driekwart zijn shag over de grens.
Aan dit onderzoek hebben 477 respondenten deelgenomen in Q3 2024. Daarbij werden 2.051 pakjes in drie weken tijd verzameld.
Kantar sigaretten Pack Collection Q3 2024
Het aandeel buitenlandse sigaretten stijgt flink in vergelijking met die van een half jaar geleden. Het aandeel van alle niet-binnenlandse pakjes is gestegen naar 41% (vs. 24% in Q1 2024). Ook het aandeel van de Duitse grensoverschrijdende handel (68%) is flink gestegen tenopzicht van Q1 2024 (48%). De Belgische grensoverschrijdende handel stijgt eveneens, naar 54%. Ten opzichte van een jaar geleden is het aandeel ook veel hoger.
In Q3 van 2023 namen 686 respondenten deel aan het onderzoek. Het aantal gevonden pakjes sigaretten bedroeg 3.807 in Q3 2024.
Illicit Trade Report 2023: Enforcement and Compliance
Het Illicit Trade Rapport gaat over illegale handel en belicht de complexiteit van grensoverschrijdende criminele activiteiten. Dit rapport biedt een diepgaande analyse van de huidige staat, trends en de complexe gevolgen van illegale handel, onder andere die in tabak.
Uit het rapport blijkt dat Nederland op nummer 8 staat van landen met de grootste drugsvangsten in 2023. Daarnaast speelde Nederland vorig jaar een rol in de twee grootste vondsten van illegale sigaretten.
EMPACT: 2023 Resuts - Factsheets
Dit onderzoek van EMPACT (European Multidisciplinary Platform Against Criminal Threats) geeft een factsheet weer met de overwinningen van 2023. In 2023 zijn 68 productieplaatsen ontmanteld, waar sigaretten werden geproduceerd. Nederland heeft in samenwerking met andere EU-landen een actie maand georganiseerd om corrupte zaken tegen te gaan.
EMPACT is een veiligheidsinitiatief dat wordt aangestuurd door de EU-lidstaten om de dreigingen die uitgaan van de georganiseerde en zware internationale misdaad te identificeren, te prioriteren en aan te pakken.
Fighting the dark underworld: A four market supplement
Het onderzoek Fighting the dark underworld: A four market supplement is geschreven door Intrinsic Insights. In het onderzoek van Intrinsic komen vier landen voor: Canada, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Filippijnen.
Ongeacht de markt, is de veranderende houding van consumenten ten opzichte van de illegale tabakshandel een fundamenteel probleem dat moet worden aangepakt. 43 % vindt het niet erg om sigaretten te kopen waarvan kenbaar is dat ze illegaal zijn geproduceerd of verkocht.
Fighting the dark underworld: How the illegal trade in tobacco threatens to overwhelm us
Het onderzoek Fighting the dark underworld: How the illegal trade in tobacco threatens to overwhelm us is geschreven door Intrinsic Insight en in opdracht van JTI.
Dit onderzoek werpt nieuw licht op de populariteit van de georganiseerde misdaad binnen de samenleving in vier landen. Deze vier landen zijn: Canada, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Filippijnen. 14 % van de rokers claimt recent tabak te hebben gekocht via social media.
WSPM Empty Packs Survey Q4 2023
Uit onderzoek van WSPM bleek dat 25,6% van de sigaretten uit het buitenland komt (vs 17,8% in Q2 2023). Nijmegen, Schiedam en Alphen aan den Rijn worden in het onderzoek genoemd als brandhaarden van zwarte handel. In die steden werden 4 van de 10 tabaksproducten uit het buitenland gehaald of illegaal geproduceerd. De meeste sigaretten werden vanuit Duitsland en België gesmokkeld. 1,7% van de sigaretten was afkomstig van illegale fabrieken.
WSPM hanteert een unieke onderzoeksmethode om de hoeveelheid illegale en gesmokkelde sigaretten in kaart te brengen. Het bureau analyseerde de herkomst van 7.000 lege sigarettenpakjes die zij vonden in (zwerf)afval.
Kantar FMC onderzoek Q3 2023
Steeds meer mensen halen hun shag en sigaretten uit het buitenland. 25% van alle pakjes sigaretten die in Nederland gerookt worden, komen uit het buitenland. Dit laat het rapport van Kantar van het derde kwartaal van 2023 zien. In het eerste kwartaal van dit jaar was dit 14%. In het buitenland sigaretten kopen neemt hard toe na de prijsstijgingen van begin deze zomer. De meeste mensen die hun sigaretten niet in eigen land kochten, haalden ze in onze buurlanden, waarbij het aandeel dat in België gekocht wordt nog nooit zo hoog is geweest.
Kantar voert veel onderzoeken uit in opdracht van VSK. Zo onderzoeken zij regelmatig de grensoverschrijdende handel in tabaksproducten. Daarbij kijken zij welk aandeel Nederland in dit proces heeft. Drie weken lang verzamelden respondenten hun sigarettenverpakkingen en registreerden deze online. In het derde kwartaal van 2023 waren 531 sigarettenrokers bereid tot deelname. Er werden in totaal 2.918 pakjes onderzocht.
Kantar RYO onderzoek Q3 2023
36% van alle in Nederland gerookte pakjes shag zijn uit het buitenland afkomstig, laat dit Kantar rapport zien. De grensoverschijdende handel is in het derde kwartaal van 2023 verder gestegen en op het hoogste niveau ooit gemeten. In Q1 was het nog 26% en in de laatste drie maanden van 2022 nog 24%. In de grensstreken is een verdere toename van pakjes shag uit het buitenland te zien. De meeste mensen die hun shag niet in eigen land kochten, haalde het uit Duitsland of in België.
Aan dit onderzoek deden 503 shagrokers vrijwillig mee. De verpakkingen die door een respondent waren gekocht, werden nauwkeurig in kaart gebracht. Ook de dag van aankoop en het land van herkomst werden bijgehouden. In totaal zijn er 2.452 pakjes shag onderzocht.
Europol: The Other Side of the Coin
De georganiseerde misdaad blijft de interne veiligheid van de EU bedreigen. Het criminele landschap evolueert voortdurend, omdat criminelen op zoek gaan naar nieuwe kansen en uitbuiting voor hun eigen belang.
De voortdurende prijsstijging van tabaksproducten in de EU-lidstaten, samen met de aanhoudend grote vraag, leidt tot een aanzienlijke toename van de consumptie van namaaksigaretten. Criminele groepen die betrokken zijn bij de illegale handel en productie van tabak zijn “hiërarchisch gestructureerde netwerken” met criminele samenwerking voor productie, transport en opslag, aldus het rapport.
S&P Global: The economic footprint of traditional tobacco and new nicotine products
De consumentenvraag naar traditionele tabaksproducten en nieuwe nicotineproducten in de EU-27 bevindt zich in een transitie. Sociaal-economische omstandigheden, levensstijlkeuzes, gezondheidsbewustzijn, vergrijzing en regelgeving beïnvloeden het koopgedrag van consumenten. In het onderzoek van S&P Global wordt gekeken naar de verschuivingen van traditionele naar nieuwe nicotineproducten. Welke invloed hebben deze verschuivingen op de economie?
EMPACT 2022 Results
EMPACT heeft haar jaarlijkse rapport gepubliceerd met de resultaten over 2022. EMPACT staat voor het Europees Multidisciplinair Platform tegen criminele bedreigingen. Het beoogt een geïntegreerde benadering van de interne veiligheid van de EU. In dit rapport komen cijfers naar voren van illegale sigarettenhandel. In 2022 zijn 75 productielocaties ontmanteld, dat waren er 74 in 2021. Daarnaast zijn er 664,5 miljoen sigaretten in beslag genomen. Dat waren 512,7 miljoen in 2021 en 477,2 miljoen in 2020.
Illicit cigarette consumption in the EU, UK, Norway, Switzerland, Moldova and Ukraine (KPMG)
Het jaarlijks gepubliceerde rapport van KPMG brengt de omvang en de ontwikkeling van de illegale sigarettenmarkt in kaart. De studie heeft betrekking op de 27 lidstaten van de EU, het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Moldavië, Oekraïne en Zwitserland. Uit het meest recente onderzoek blijkt dat in 2022 van de 11 miljard gerookte sigaretten in Nederland, 1,2 miljard sigaretten illegaal waren. Dit is minder dan in 2021. Toen waren van de 11,8 miljard gerookte sigaretten in Nederland, nog 2,1 miljard sigaretten illegaal. Hierdoor liep de schatkist vorig jaar meer dan € 380 miljoen aan accijnzen mis, minder dan in 2021, toen € 657 miljoen werd misgelopen.
World Customs Organization: Illicit Trade Report 2022
Het Illicit Trade Report van de Wereld Douane Organisatie (World Customs Organization of WCO) wordt sinds 2012 gepubliceerd en biedt waardevolle inzichten in criminele activiteiten wereldwijd.
Dit rapport richt zich op zeven belangrijke risicogebieden binnen de douanehandhaving: de bestrijding van witwassen van geld en de financiering van terrorisme, cultureel erfgoed, drugs, milieu, intellectuele eigendomsrechten, gezondheid en veiligheid, inkomsten en beveiliging.
Het rapport noemt Nederland, België en Spanje als opkomende landen op het gebied van illegale tabaksproductie en -handel.
EU enforcement of intellectual property rights: results at the EU border and in the EU internal market 2021
In Europa worden steeds meer namaakartikelen in beslag genomen. Dat blijkt uit het rapport “EU-handhaving van intellectuele-eigendomsrechten: resultaten aan de EU-grens en in de EU-interne markt 2021″. Dit jaarlijkse rapport is uitgegeven door EUIPO en TAXUD, de Europese directoraten voor intellectuele eigendom en belastingen.
Het rapport baseert zich op de gegevens over aanhoudingen aan de EU-grens die zijn gemeld door de douaneautoriteiten van 26 van de 27 EU-lidstaten. De gegevens van Griekenland ontbreken.
Jaarverslag European Migrant Smuggling Centre (EMSC)
Europol publiceerde het jaarverslag 2021 van het Europees Centrum voor Migrantensmokkel (EMSC). Het rapport beschrijft de migrantensmokkel en mensenhandel, waarmee de Europese Unie nog altijd geconfronteerd wordt.
Migrantensmokkel en mensenhandel behoren tot de ernstigste misdrijven. Criminele netwerken die zich toeleggen op het smokkelen van illegale goederen zoals tabak, drugs en gestolen goederen, zijn vaak betrokken bij migrantensmokkel. Hierbij profiteren zij van de Europese infrastructuur. De criminele organisaties die in het rapport worden beschreven zijn flexibel, divers en hebben een groot netwerk. Daarnaast zijn deze organisaties altijd gericht op winst.
Causes and control of illicit tobacco
Onderzoeksbureau Alvarez & Marsal onderzocht gegevens uit 71 landen. Daaruit blijkt dat de hoge prijs van legale tabak een van de belangrijkste factoren is achter de illegale tabakshandel.De analyses laten een sterk verband zien tussen het deel van het inkomen dat nodig is om sigaretten te kopen en de illegale handel als aandeel van het totale tabaksgebruik (legaal en illegaal). Hetzelfde geldt voor alcoholische dranken, waarschijnlijk een van de productcategorieën die het dichtst bij tabak ligt. Hoewel daling van inkomens een rol speelde in de daling van de betaalbaarheid van legale tabak, zijn de gestegen prijzen in de winkel de belangrijkste oorzaak voor de toename van illegale handel. Hierbij waren hogere belastingen (accijns) de belangrijkste oorzaak van de omvang en het tempo van de prijsstijgingen.
Results of the 2020 EMPACT Operational Action Plans and Joint Action Days
Dit rapport gaat over de resultaten van de EMPACT Operational Action Plans in 2020. EMPACT is het Europese multidisciplinaire platform dat is opgericht om ernstige internationale en georganiseerde criminaliteit aan te pakken. Dit doen zij door middel van een effectieve samenwerking tussen wetshandhavers van de EU-lidstaten, agentschappen, instellingen en andere relevante (publieke en private) partijen.De bestrijding van accijnsfraude (waaronder illegale tabakshandel) is een van de EMPACT-prioriteiten die de Europese Raad voor de periode 2018-2021 heeft vastgesteld.
The Gathering Storm (2020)
De coronapandemie veroorzaakt in 2020 ongekende problemen in de hele wereld en heeft impact op alle vormen van samenleving en handel. Criminelen grijpen hun kans om juist nu manieren te vinden om de ongerustheid onder de bevolking uit te buiten en zich verder te verrijken met de handel in illegale tabak.
Dit onderzoek is uitgevoerd door Japan Tobacco International (JTI) in 50 landen. Het toont aan dat coronamaatregelen sommige aspecten van illegale tabaksproductie en -levering weliswaar hebben belemmerd, maar dat deze hiermee niet nog lang niet tot stilstand is gebracht.
IP Crime And Its Link To Other Serious Crime
Dit rapport van Europol gaat over de verschillende manieren waarop criminaliteit op het gebied van intellectuele eigendom verbonden is met andere vormen van misdaad. Er zijn twee manieren waarop criminaliteit op het gebied van intellectuele eigendom in verband kan worden gebracht met andere criminele activiteiten: de ene criminele activiteit ondersteunt de andere, of het gaat om parallelle activiteiten.
