Consumenten en legale bedrijven zijn de dupe van zwarte handel, betoogt Ahmad Ismail, de vicepresident van JTI in Zuid-Afrika in The Citizen. Illegale tabakshandel is een complex probleem. Er is meer aan de hand dan je op het eerste gezicht zou denken. Het is namelijk vaak verbonden aan veel grotere criminaliteit. Denk hierbij aan corruptie, belastingontduiking, witwassen en georganiseerde misdaad. De handel in illegale tabak is de twee na grootste ‘leverancier’ van tabak ter wereld geworden. Over de hele wereld wordt er een verlies aan belastinginkomsten geschat van ruim € 35 miljard.
Als de criminaliteit met 1% zou afnemen, zouden regeringen hun inkomsten met € 350 miljoen zien verhogen. Het verlies aan inkomen heeft een domino-effect, waarmee de levensvatbaarheid van legale spelers in de tabaksmarkt wordt aangetast.
Het grootste belang is dat het publiek bewust wordt gemaakt van de verborgen risico’s van goedkope tabaksproducten. Vaak is het onmogelijk om te weten of illegale tabak voldoet aan de gezondheidsvoorschriften. De zwarte handel schaadt kleine bedrijven. Ook stelt het minderjarige kinderen bloot aan goedkope tabaksproducten op straat. In dit verband zijn betere handhaving en strengere straffen nodig.
COVID
Tijdens de Covid-19 lockdown van 2020 kende de Zuid-Afrikaanse tabakswaardeketen een ongekende toename van illegale handel. In dit jaar was de legale verkoop en distributie van sigaretten verboden. Van de totale markt wordt naar schatting 60% ingenomen door illegale tabak; hierdoor is er een zwarte markt ontstaan die niet door de overheid wordt gereguleerd.
Voorzichtige schattingen van onderzoekers van Ipsos schatten een verlies aan accijns en btw voor de Zuid-Afrikaanse belastingdienst (SARS) van ongeveer € 6,3 miljard in 2020. Dit is exclusief eventuele verliezen als gevolg van de groei van de illegale handel.
De gemiste inkomsten van de schatkist lijken niet op te houden, zo lang er geen duidelijke afspraken worden gemaakt over de accijnzen en er niet achter illegale tabakshandel wordt aangegaan.
De Zuid-Afrikaanse regering zou aanzienlijk profiteren van de ratificatie en lokalisatie van het Protocol ter uitbanning van illegale handel in tabaksproducten (ITP) onder het WHO-kaderverdrag inzake tabaksontmoediging (FCTC), dat in 2018 in werking trad. Zuid-Afrika is een van de oprichters van de FCTC. De voormalige minister van Volksgezondheid, dr. Aaron Motsoaledi, ondertekende het ITP in januari 2013 in Genève.
Track and trace
Daar gaat het over, tot op de dag van vandaag. Onze regering heeft het protocol niet goedgekeurd, waardoor een wereldwijd gehanteerd track and trace systeem (dat tabaksproducten identificeert van ruw product tot verkooppunt) niet functioneert. Zo’n systeem zou illegale handel niet uitbannen, maar wel verminderen.
In 2020 heeft SARS een maatregel ingevoerd voor de installatie van digitale balies op lokale productielocaties. Dit was een stap in de goede richting, maar het systeem vertrouwt nog steeds op de transparantie van fabrikanten om een rapport te verstrekken over hun productieniveaus, wat onmiskenbaar een maas in de wet vormt.
JTI is van mening dat een volledig digitaal systeem voor volumeverificatie de meest effectieve en betaalbare oplossing zal zijn, zodat de overheid live zicht heeft op wat er wordt geproduceerd. Want de huidige situatie is voor Zuid-Afrika onhoudbaar en onbetaalbaar.
Lees het hele artikel op Citizen.co.za
