De ‘tabaksmaffia’ gaat een steeds grotere rol spelen in Nederland, nu de prijs van een pakje sigaretten enorm stijgt. In de afgelopen jaren zijn tientallen illegale sigarettenfabrieken ontmanteld en daardoor liep de overheid honderden miljoenen euro’s accijns mis. Achter de schermen bevindt zich een verborgen wereld van sluwe ondernemers, zakken vol cash geld en een duistere onderwereld, schrijft het AD.
“We reden in geblindeerde busjes. Hoe minder ik zou weten hoe beter.” De man, met bloed aan zijn hoofd en doordrongen van paniek, probeert met gebaren en woorden aan de bewoners van een boerderij aan de rand van het Limburgse dorpje Susteren uit te leggen dat hij in gevaar is. Zojuist is hij met zijn Mercedes door een hek van een transportbedrijf gereden. Nadat zijn zwaar beschadigde auto tot stilstand kwam in het weiland, is hij te voet gevlucht naar de boerderij.
Het is bijna tien uur ‘s avonds in november 2018. Pas wanneer de agenten ter plaatse zijn en de loods op het terrein van het transportbedrijf betreden, wordt de ernst van de situatie duidelijk. Op de grond liggen zes mannen, met tie-wraps om hun polsen en enkels. In de ruimte verderop ontdekt de politie een illegale sigarettenfabriek. De slachtoffers, met name Poolse arbeiders, blijken het doelwit te zijn geworden van criminelen. Ze zijn overvallen en vastgebonden.
Hier wordt een glimp gegeven in de wereld van de tabaksmaffia. Nu de accijns op tabak in Nederland nog hoger wordt, is dat ideaal voor de handelaren in illegale sigaretten. Ieder jaar ontduiken criminelen honderden miljoenen aan tabaksbelasting in Nederland. Nu een pakje € 11,20 kost, is ons land nog interessanter als afzetmarkt. Een wereld schuilt achter deze handel. Een wereld van berekende ondernemers, zware criminelen en misdaadwinsten, die zelfs naar terroristische groeperingen gaat.
Het Verenigd Koninkrijk is zonder twijfel het ideale land voor handelaren. Daarna volgen Ierland en Frankrijk. Die wereldwijde handel speelt in Nederland een grote rol en dat heeft voornamelijk met logistiek te maken. “We hebben de haven van Rotterdam, die van Antwerpen ligt vlakbij. We hebben goede snelwegen, opslagloodsen en transportbedrijven’’, laat de projectleider van Smoke weten. Om veiligheidsredenen wordt diegene niet bij naam genoemd. Gezamenlijk jagen FIOD, douane en Openbaar Ministerie in team Smoke op illegale tabakshandel. Hij doet zijn verhaal samen met collega Dirk van de douane.
De zichtbaarheid in de bloeiende handel in nepsigaretten is het beste te zien op internet. Op Marktplaats, TikTok, Instagram, maar voornamelijk via Telegram. Het ziet er naar uit dat Telegram de deur is naar de ondergrondse handel in Nederland. Je kunt zonder moeite eindeloos door advertenties van aangeboden sloffen van Marlboro, Camel of Winsten scrollen. € 35 voor tien pakjes sigaretten en soms wel € 30. Dat is een koopje vergeleken met de prijzen in een tabakszaak. ‘Uitstekende smaak. Getest. Topkwaliteit’, schrijft aanbieder Klavertje Vier bij een foto van de sigaretten. Mike, een collega-verkoper biedt zelfs aan: ‘Er mag van tevoren altijd getest worden.’
“Die verkopers zelf weten natuurlijk ook dat er troep tussen zit”, zegt privédetective Cor. “Het kwaliteitsverschil tussen de sigaretten is vaak gigantisch.” In het verleden werkte de zestiger, die zijn achternaam onvermeld laat, bij opsporingsdiensten. Door VSK, de branchevereniging van de Nederlandse tabaksindustrie, wordt hij tegenwoordig ingehuurd. Vaak begint hij zijn onderzoek bij Telegram.
Daarna is het vrij makkelijk. Cor spreekt af met de verkoper, nadat hij twee sloffen heeft besteld. Ze ontmoeten elkaar bij een wegrestaurant of benzinepomp en de privé-rechercheur koopt dan de illegale sigaretten. Waar de verkoper niet van op de hoogte is, is dat een drone in de lucht alles van de transactie vastlegt. Als Cor een indruk heeft dat het gaat om een grote handelaar, overlegt hij met de branchevereniging voor uitgebreider onderzoek. Vervolgens wordt de zaak overgedragen aan de autoriteiten.
De mensen die op Telegram adverteren zijn vooral tussenhandelaren. Onder de toonbank worden net zoveel illegale sigaretten verkocht als online, volgens experts van de FIOD en douane. Jaren geleden gebeurde dat in de snackbar of in sportkantines. Tegenwoordig moet je in de kleinere Bulgaarse, Poolse of Turkse supermarkten zijn. Of bel- of avondwinkels. Vaak ligt een ‘grijpvoorraad’ in de buurt van de kassa en de sloffen ergens in een geheime opbergplaats.
Dirk herinnert zich dat tijdens een controle in een avondwinkel overal dezelfde afstandsbediening lag. “Toen we daarop drukten, kwam er een kastenwand vol sigaretten tevoorschijn. Een geheime stashplek die volledig was geautomatiseerd.” Al kan het volgens hem ook veel makkelijker: “Bij een andere winkel lag de voorraad in een woning. Vanuit daar liep er een buis naar de zaak waar de sigarettenpakjes doorheen gingen.”
De verkopers op Telegram en in de winkeltjes zijn van de illegale handel het sluitstuk. Samengevat zijn daarin twee mogelijkheden. De eerste is: je ontduikt alleen accijns door het importeren en exporteren van grote ladingen originele sigaretten. De tweede: je maakt de sigaretten zelf in een sigarettenfabriekje en importeert alleen de tabak. Volgens een handelaar die anoniem wil blijven, kan je met de eerste methode bakken met geld verdienen. Vooral als je exporteert naar Engeland. “In een container passen ongeveer 48.000 sloffen. De marge op één slof is € 6 à € 7, dus tel uit je winst. Dan heb je het over ongeveer € 300.000.”
In het buitenland worden de sigaretten opgekocht, bijvoorbeeld in Cyprus. “De directeur van de fabriek schrijft het weg als afval, maar pakt een groot bedrag cash in zijn handje. Het gaat dan om merken die vooral aantrekkelijk zijn voor de Engelse markt, zoals GT One”, vertelt de handelaar. Hij is al eens gepakt in het verleden voor smokkel van flinke hoeveelheden sigaretten.
De winsten zijn groot, maar de investeringen ook, laat de handelaar weten. Een container geladen met sigaretten kost € 130.000. “Je hebt ook een corrupt contact nodig in de haven om je lading er goed door te krijgen, dat kost geld. De huur van een loods om alles op te slaan, chauffeurs die je kan vertrouwen. Dus tel er gerust nog eens 130 duizend bij op. Maar onder de streep blijft er dan nog steeds heel erg veel geld over.”
De meeste sigaretten komen uit de Verenigde Arabische Emiraten, Vietnam, Turkije en Bulgarije. “Maar ze zetten natuurlijk niet op de vrachtbrieven dat het om tabak gaat”, benadrukt Dirk. En dus probeert de douane de smokkel te achterhalen door het analyseren van de soort lading, de ontvanger en de verzender. “Als er aardappelen worden geïmporteerd door een autobedrijf, dan weet je dat er iets niet klopt,” zegt Dirk.
Tabakssmokkel in deze vorm lijkt op een wereld waar handige ondernemers overal handel in zien. Het wordt een stuk grimmiger als de sigaretten ook zelf worden geproduceerd. De tabaksmaffia heeft de illegale sigarettenfabrieken in handen. Volgens cijfers van de FIOD zijn tussen 2018 en 2023 39 fabrieken in Nederland opgerold, waaronder 10 fabrieken in 2023.
Een Limburger die achter een van de grootste tabaksmokkelzaken zat, kreeg vorig jaar 33 maanden cel in Nederland. Nick G. had samen met een landgenoot, een Roemeen en een Pool meer dan 550.000 kg tabak het land in gesmokkeld vanuit Indonesië, Bulgarije en Italië. Ongeveer € 50 miljoen aan accijns werd misgelopen, na schatting van de rechtbank.
De georganiseerde misdaad zit achter de handel: Russische maffia, Italiaanse maffia en ook misdaadgroepen uit het toenmalige Oostblok. De bende die achter een sigarettenfabriek in het Brabantse Schaijk zat, werd twee jaar geleden opgerold.
Eerder zijn leden van die Poolse groepering gelinkt aan buitensporig geweld, ontvoeringen en drugshandel. Toen de kopstukken in Polen waren opgepakt, werd tegen vuurwapens en nep-uniformen van de politie aangelopen.
“Hier zit zware criminaliteit achter”, zegt de projectleider van Smoke. “Kennelijk is er in het wereldje de nodige concurrentie. Want het is zeker niet de enige keer dat de ene groepering de ander ript, besteelt.” De toename in geweld blijkt volgens hem ook uit doorzoekingen: “We vinden steeds vaker vuurwapens.”
Het verdiende geld vanuit de sigarettenhandel is de grootste zorg bij FIOD en douane. Dat wordt geïnvesteerd in nieuwe criminaliteit. Of zelfs terrorisme. De aanslag in Parijs in 2015 zou mede gefinancierd zijn met geld dat was verdiend met sigarettensmokkel. Onderzoek van onder andere de FATF (een internationale taskforce tegen witwassen) en de Amerikaanse overheid brengt al tientallen jaren smokkel van tabak in verband met terreurgroepen als Al Qaeda, IS, Hezbollah en de IRA.
Dit zegt niet dat handelaren in Nederland direct zakendoen met terroristen. Maar hier kan de opbrengst wel indirect terecht komen. Wat het aantrekkelijk maakt, zijn de grote winstmarges, een klein risico om ontdekt te worden en de lage straffen. “De handel in sigaretten lijkt dus misschien onschuldig, maar het kan een opstapje zijn naar nog zwaardere criminaliteit. En dat maakt het zo verontrustend”, zegt Dirk.
Lees het hele artikel verder op ad.nl
Roker betaalt 11,20 per pakje, via Telegram maar een fractie: de wereld achter de illegale sigaret
