De Belgische douane kan de illegale tabakshandel bijna niet meer aan. België is in een paar jaar tijd een Europese draaischijf van illegale tabakshandel geworden. “De ene vangst is nog indrukwekkender dan de andere. Het gaat helemaal crescendo”, zegt de douane. Dat schrijft Pieter van Maele voor Gazet Van Antwerpen.
In het West-Vlaamse dorpje Oeren vielen 24 douaniers binnen in een oude kippenstal. Nog geen vijf minuten duurt de inval, want veel verzet is er niet. In totaal waren er 15 mannen in de kippenstal. 14 Oekraïners en een Pool. “Zo gaat het er altijd aan toe wanneer we een illegale sigarettenfabriek ontmantelen”, vertelt Michaël Moustier, douanerechercheur. Hij had vandaag de leiding over de operatie. “De arbeiders in die fabrieken zijn de kleine garnalen, ze staan in dienst van grote bendes. Zodra ze ons zien, weten ze dat het voorbij is. Ze berusten in hun lot.”
Meteen worden er dozen opgeslagen die vol met pakjes sigaretten zitten. Achteraan in de opslagruimte zit een schuifdeur die leidt naar de productiehal. Er heerst een stank door een misselijkmakende combinatie van honderden kilo’s tabak en oude kippenmest. Tabak ligt op de grond en wordt met een riek van de vloer gehaald en in de vulmachine gedaan. De machine kan 3.000 sigaretten per minuut maken.
Een kijkje in de levensomstandigheden van de 15 arbeiders. Een half opgegeten zak chips, een kapot ei in de keuken, kleurboek voor volwassenen en een medicijnen doosje. “Al bij al valt het hier nog mee”, vindt Moustier. “We zijn al op plekken binnengevallen waar de arbeiders niet veel meer hadden dan een matras om op te slapen en een emmer water om zich te wassen. Het deed denken aan moderne slavernij. Hier werden ze nog als mensen behandeld.”
Bed & Breakfast
Alle gevonden 11,2 miljoen gemaakte sigaretten en anderhalve ton ruwe tabak is goed voor € 5 miljoen aan ontdoken belasting. De fabriek in Oeren was al sinds juli in werking, wordt vermoed door de douane. Op hetzelfde terrein stond een bed and breakfast, hier heeft niemand iets in de gaten gehad. Het werd zelfs omschreven als een rustige buurt.
“Afgelopen zomer werd ik benaderd door een man met een Limburgs accent. Hij had gezien dat ik een loods te huur had. Naar eigen zeggen om er textiel in op te slaan. Hij betaalde cash, voor drie maanden ver”, zegt de eigenaar van de bed and breakfast. Zijn naam wil hij uit veiligheidsoverwegingen niet in de krant. Hij vreest represailles. “Ik wil vooral benadrukken dat ik hier absoluut niks mee te maken heb. Ik heb een bloeiende zaak, die zou ik nooit op het spel zetten voor dit soort onnozelheden. De douane vroeg me hoe het komt dat ik niks in de gaten had. Wel, je merkte er écht niks van. De hele zomer lang zat het hier vol gasten. Nooit was er iemand die iets vermoedde.”
Top 3
België staat met Spanje en Polen in de top drie van landen die illegale sigaretten produceren, volgens Vanderwaeren. ‘’Met een dertigtal ontmantelde fabrieken dit jaar blijft Polen de absolute draaischijf. De Poolse knowhow is echter uitgewaaierd over het hele continent”, zegt hij. “Ze werven arbeiders uit een hele rits landen en leiden die op. Voor de noodzakelijke hand-en-spandiensten, zoals de bevoorrading, steunen ze op lokale handlangers. En ze vestigen zich nu dus meer dan ooit in ons land.”
Ondanks oneindig veel politieacties en ontradingscampagnes lopen er vandaag de dag nog steeds verkopers rond die vanuit hun jaszakken namaaksigaretten verkopen voor de helft van de officiële verkoopprijs. Dat heeft De Standaard tijdens een bezoek aan de markt zelf kunnen vaststellen.
Mankracht
“We weten maar al te goed wat daar gebeurt”, zegt Vanderwaeren. “En geregeld organiseren we acties die nachtwinkels en markten viseren. Maar de focus ligt op de grote vissen. Binnenvallen op plekken waar een paar sloffen illegale sigaretten liggen, is veel minder efficiënt dan de fabrieken opdoeken. Maar het is natuurlijk vooral een kwestie van mankracht. De douane krijgt er steeds maar taken bij. Er wordt van ons verwacht dat we vooroplopen in de war on drugs, met de haven van Antwerpen als groot aandachtspunt. Er zijn de tientallen zaken die voortvloeien uit de Operatie Sky ECC (waarbij de politie erin slaagde een versleuteld berichtennetwerk van criminelen te kraken, red). En er is de veel grotere werklast sinds de Brexit. Van de 3.300 manschappen bij de douane kunnen zich daardoor maar 150 mensen volledig concentreren op de strijd tegen illegale tabak. Er is een plan om die diensten te versterken, maar ook dan zal het een kwestie blijven van keuzes maken.”
Lees het hele artikel verder (abonnement vereist) GVA.be
Hoe België de buurlanden bevoorraadt met illegale sigaretten: “De peetvaders zijn ongrijpbaar”
