Nederland is een van de West-Europese landen waar steeds meer illegale tabaksproducten worden geproduceerd. Criminologe Brenda Oude Breuil van de Universiteit Utrecht en Europarlementariër Jeroen Lenaers van het CDA zijn te gast in de NPO Radio 1-podcast Het Onderzoeksbureau. Zij waarschuwen dat dit steeds meer zal gebeuren als de accijnzen omhoog blijven gaan. Er is nog geen grondige Europese aanpak van het probleem. Lenaers zegt, “Alles is grensoverschrijdend, dus je moet nu ook grensoverschrijdend de samenwerking verbeteren. Vooral in het traceren van machines en tabaksproducten.”
In 2021 zijn er 8 illegale sigarettenfabrieken ontmanteld in Nederland. De douane en de FIOD hebben die cijfers gedeeld. Dit gaat om 227 miljoen sigaretten, 164.199 kg tabak en 44 duizend kilo waterpijptabak dat in beslag is genomen.
Internationaal probleem
Volgens Oude Breuil en Lenaers is de productie van illegale sigaretten een internationaal probleem. De fabrieken zijn vaak maar voor een paar weken actief. “Die fabrieken zijn heel flexibel. Ze worden opgetuigd, draaien soms maar twee weken en duiken dan weer ergens anders op”, zegt Oude Breuil. De criminele netwerken hebben veel verschillende nationaliteiten. Lenaers en Oude Breuil zien dat de internationale samenwerking, omdat het probleem aan te pakken, nog niet zo makkelijk gaat.
In Nederland geldt sinds 2021 een vergunningsverplichting voor sigarettenmachines. Ook wordt er in Polen op ruwe tabak accijns geheven, maar niet in alle Europese landen. Lenears heeft naar aanleiding van de NPO Radio 1-podcast vragen gesteld aan de Europese Commissie. Vragen over hoe dit probleem wordt aangepakt in de toekomst. Lenaers: “Je zou veel meer op nasporen van machines, filters en ruwe tabak moeten inzetten. Ik wil dat er een vast onderzoeksteam wordt opgezet die de illegale tabaksproductie onderzoekt, met politieteams uit verschillende lidstaten.”
Handel via Nederland
Bij een recent Europees onderzoek naar de handel in illegale tabak, is Oude Breuil bij betrokken geweest. Uit het onderzoek ‘Illicit Trade in Tobacco Products’ is gebleken dat waarom in Nederland de sigarettenmachines opduiken. “Nederland is logistiek gezien een goede locatie voor de productie van illegale sigaretten”, zegt Oude Breuil. “We hebben goede wegen, ook zijn de havens van Rotterdam en Antwerpen zijn vlakbij. Producenten willen zich dicht bij de afzetmarkt vestigen.” De smokkel is voornamelijk bedoeld voor landen met hoge accijnzen.
Voor criminelen is illegale handel en productie van sigaretten erg aantrekkelijk en winstgevend. Oude Breuil: “Het is een vrij risicoloos delict. De kans dat jouw zaakje wordt opgerold is niet heel groot. Daarbij kun je met de productie van illegale sigaretten ongeveer € 550.000 winst per dag maken. Dit is als je alleen de accijnzen vermijd.”
Via verschillende routes wordt de illegale waar vervoerd. “Als je één container veilig op de afzetmarkt krijgt zonder gesnapt te worden, heb je je opstartkosten er al uit. Een container heb je in vier tot vijf dagen vol bij een goed draaiende fabriek. Dus als jij een weekje produceert en je krijgt die container met sigaretten veilig aan de overkant, dan zijn je kosten er al uit”, aldus Oude Breuil.
Lees het hele artikel verder op WNL.tv
Toename illegale tabaksproductie: ‘Per dag wordt 550.000 euro aan accijnzen ontlopen’
Luister de hele podcast op NPO Radio 1-podcast Het Onderzoeksbureau van Omroep WNL, aflevering 35.
