In België vrezen de FOD Financiën en de douane voor een stijging van de handel van illegale sigaretten als gevolg van het duurder maken van sigaretten en tabak. De grootste markthal van Brussel, Abattoir, is jarenlang een walhalla voor verkopers van illegale sigaretten. “Marktkramers worden geregeld bedreigd en verplicht om sigaretten te helpen verstoppen.”
“Een jaar of tien geleden telde ik misschien acht verkopers die hun smokkelwaar discreet aan de man brachten,” zegt Paul Thielemans van Abattoir N.V. “Tegenwoordig zijn ze met een stuk of tachtig, en ze zijn een pak agressiever dan vroeger.”
Op de zondagsmarkt in het Brusselse Kuregem doen ze tussen het kopen van een prei door de sloffen sigaretten zo in de boodschappentas. “Lastig”, zegt Thielemans. “Maar daar stopt het niet. Marktkramers worden geregeld bedreigd en verplicht om sigaretten te helpen verstoppen. Er zijn ook vechtpartijen tussen verkopers onderling, soms met messen en machetes.”
Welke sigaretten zijn eigenlijk illegaal? In drie categorieën worden illegale sigaretten opgedeeld. Ten eerste heb je ‘gewone’ sigaretten die ze in het land smokkelen zonder accijns te betalen. Vervolgens heb je namaaksigaretten die op de markt worden gezet door criminelen met illegale fabrieken. Verder heb je nog ‘cheap whites’ of ‘illicit whites’. Deze illegale sigaretten worden schimmig geproduceerd in Rusland, Griekenland of Oost-Europa.
Op meerdere fronten strijdt de douane. Enerzijds is hun taak om de illegale sigarettenfabrieken op te sporen en te ontmantelen in België. Daarnaast houden ze de grenzen constant in de gaten om te voorkomen dat legale maar ook illegale sigarettenmerken de grens over gaan. “In 2023 hebben de diensten meer dan 317 miljoen illegale sigaretten in beslag genomen,” zegt Florence Angelici, de woordvoerder van de Belgische douane. Ongeveer net zo veel als de vorige jaren. De laatste vijf jaar ontmantelen ze ook telkens tussen de vier en de negen illegale fabrieken. Van de Europese landen waar illegale fabrieken het meest ontdekt zijn staat België op nummer 3. Na Polen en Spanje.
Het Abattoir zit met een sigarettenprobleem. Een probleem wat steeds groter wordt nu op 1 januari de accijns op sigaretten is verhoogd. “Vroeger waren de meeste valse sigaretten die we vonden niet bestemd voor de Belgische markt,” zegt Angelici. “Ze werden bijna meteen geëxporteerd naar Frankrijk of Engeland, waar een pakje al langer duurder is dan bij ons.” De kans is zeer aanwezig dat een deel van die handel nu in België blijft, door de prijsstijging.
Het hoofd van de inspectiedienst van de FOD Volksgezondheid, Paul van der Meerssche, vindt de prijsverhoging een uitstekende zaak. Hoe duurder de sigaretten, hoe minder mensen roken. Maar rokers kunnen ook overstappen naar de illegale sigaret en dat kan voor grotere problemen zorgen voor de volksgezondheid. Angelici van de douane wijst er op, want de arbeiders in de illegale sigarettenfabrieken vertonen eigenaardig gedrag. “Die roken namelijk hun eigen sigaretten niet. Dat toont aan dat namaaksigaretten nog ongezonder zijn dan normale.”
De gedachten achter de prijsstijging begrijpt Thielemans van Abattoir. Maar hij ziet de maatregel graag samen met een bredere aanpak. “De overgrote meerderheid van de verkopers van die namaaksigaretten zijn zelf ook illegaal in het land. Iedereen kent de straffeloosheid in België op dat vlak: nog voor de politie de administratie in orde heeft gebracht, staan ze al terug op onze markt met hun plastic zakken vol smokkelwaar. Je kan wel inzetten op meer dialoog en samenwerking tussen de verschillende diensten en de bevolking. Maar zonder het aanpakken van de straffeloosheid, zie ik het nut daarvan niet in. Wat niet wil zeggen dat je het dan maar gewoon niet moet doen.”
Lees het hele artikel verder op bruzz.be
Abattoir overspoeld door illegale sigaretten: ‘Verkoop neemt toe door hoge accijnzen’
