Demissionaire bewindslieden Marnix van Rij (fiscaliteit, CDA) en Maarten van Ooijen (Volksgezondheid, CU) schrijven in een brief aan de Tweede Kamer dat ‘naarmate de accijns op tabaksproducten hoger wordt, het voor criminele organisaties lucratiever wordt om illegaal te handelen in tabaksproducten’.
Het aantal pakjes sigaretten in Nederland afkomstig uit Polen en Bulgarije is in twee jaar tijd verdubbeld. Bulgarije en Polen behoren tot de landen waar de sigarettenprijzen het laagst liggen in de Europese Unie. De aanwezigheid van deze pakjes wijst volgens onderzoekers op een toename van de zwarte handel in Nederland. Daarnaast trof de douane ook bij verkooppunten sigaretten uit deze twee landen aan.
Gedurende twee maanden zijn duizenden lege sigarettenpakjes van straat verzameld voor het onderzoek. Zo wordt een beter beeld gecreëerd van de tabaksmarkt in Nederland. Het aantal niet-Nederlandse sigarettenverpakkingen steeg volgens het onderzoek van 15,3% in 2021 naar 25% in 2023. Het aantal ‘ilicit whites’, ofwel namaaksigaretten of illegaal geïmporteerde sigaretten is ook gestegen, van 1% naar 4%.
Al jaren gaan de prijzen van sigaretten omhoog om roken te ontmoedigen. Pakjes sigaretten stegen in april van € 9 naar € 11,10 gemiddeld. Naast de prijsstijging van de sigaretten noemen de ministeries ook andere oorzaken voor de stijging van de zwarte handel in sigaretten. Een gebrekkige effectieve handhaving en het is sociaal geaccepteerd om illegaal gekochte sigaretten te roken.
De staat ontvangt ieder jaar ongeveer € 3 miljard aan tabaksaccijns. Wat de Nederlandse schatkist misloopt door de illegale handel meldt het rapport niet.
De overheid lijkt haar doel te bereiken met het ontmoedigen van roken door de accijnsverhoging. Van de rokers gaf 26% aan hun gedrag aangepast te hebben sinds de accijnsverhoging. Door de belastingverhoging veranderede bijna de helft het gedrag. Maar gezondheid blijft de meest voorkomende reden om te stoppen met roken. Dat was de belangrijkste motivatie voor 86% van de mensen om te stoppen of om te proberen om te stoppen. Daarnaast was de wens om kinderen te krijgen en sociale druk een reden om het gedrag aan te passen.
In het rapport stelt het RIVM dat de accijnsverhoging vooral impact had als iemand al van plan was om te stoppen. Rokers lieten weten in de enquêtes dat door de accijnsverhoging 10% meer rookwaar uit het buitenland haalt ten opzichte van 2021. Waarschijnlijk speelt de coronapandemie hier een rol in. In 2021 golden er nog reisrestricties, waardoor tabak halen in het buitenland erg lastig werd. Na de accijnsverhoging haalt 11% van de rokere sigaretten uit het buitenland.
Lees het hele artikel verder op fd.nl (alleen voor abonnees).
