De illegale tabakshandel

een groeiend probleem

De illegale tabakshandel groeit almaar. Dit is een groot probleem. De leden van de VSK zetten zich actief in om dit probleem te stoppen. Tabaksproducten, zoals sigaretten of zelfgerolde shag, horen tot de producten die het meest worden getroffen door illegale handel. Deze sigaretten en shag zijn bovendien één van de belangrijkste financieringsbronnen voor criminele organisaties en terroristische groepen.

Wat zijn illegale tabaksproducten?

Illegale tabaksproducten zijn onder andere sigaretten en shag waarover geen belasting wordt betaald. Ze kunnen worden onderverdeeld in drie hoofdcategorieën:

Smokkel

Er zijn tabaksproducten die worden geproduceerd voor een specifiek land. Vervolgens worden die producten door smokkelaars illegaal omgeleid naar een andere markt. Op deze markt worden de tabaksproducten zwaarder belast en moet er meer accijns over betaald worden, dus zijn deze producten duurder in de winkel.

Verboden productie

Verboden productie betekent dat sigaretten en shag zonder toestemming van de merkhouder worden nagemaakt (vervalst). Hiermee wordt het legale, gewettigde product van de merkhouder gekopieerd om zo belasting en accijns te ontwijken en consumenten te misleiden.

Nep-merken

Nep-merken (‘Illicit Whites’) worden door de FIOD omschreven als sigaretten zonder naam of producten met een denkbeeldige of niet-geregistreerde merknaam. Het doel van de productie is om deze producten te smokkelen naar andere landen. Vervolgens worden ze daar illegaal verkocht.

Tabaksvondsten in Nederland

Ook in Nederland worden geregeld illegale fabrieken opgerold en illegale tabak in beslag genomen. In dit overzicht zijn de meest recente vondsten vermeld.

Dat ook Nederland een markt kent voor illegale tabaksproducten blijkt uit de vele nieuwsberichten over de opsporing van smokkel en de productie van illegale tabaksproducten.

Illegale tabaksconsumptie in Nederland

De harde cijfers

De illegale tabakshandel zorgt voor verloren overheidsinkomsten. In 2010 schatte de Europese Commissie dat deze handel jaarlijks tot ongeveer 10 miljard verloren inkomsten zou leiden. Er is voldoende reden om aan te nemen dat dit bedrag sindsdien enorm is gestegen.

De leden van VSK laten jaarlijks verschillende onderzoeken uitvoeren door onafhankelijke onderzoeksbureaus, zoals KPMG en KANTAR. Met deze actuele indruk kan de omvang van illegale sigarettenhandel in Nederland in kaart worden gebracht. Van de totale geconsumeerde hoeveelheid tabaksproducten in Nederland is zo’n 23% illegaal. Dit blijkt uit het meest recente WSPM rapport over illegale handel.

Invallen FIOD

Hier zijn enkele foto’s die FIOD-medewerkers maakten tijdens het oprollen van illegale fabrieken, opslaglocaties en smokkeloperaties in Nederland.

Wat zijn de gevolgen van illegale tabakshandel?

Illegale sigarettenhandel is een serieus probleem. Global Financial Integrity, een onderzoeks- en adviesbureau uit Washington DC, onderzocht de georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Met een jaarlijkse waarde van naar schatting 2 biljoen dollar, waarvan de helft uit vervalsing komt, is dit een grote industrie. Populaire producten zoals merkkleding, medicijnen, cosmetica, speelgoed, elektronica en sigaretten zijn in grote hoeveelheden te vinden op de zwarte markt. Het gevolg daarvan is dat de omvang van de illegale handel jaarlijks ontzettend groeit. Daarnaast tast de illegale tabakshandel meerdere onderdelen van onze samenleving aan. Volgens the European Anti-Fraud Office lopen staten miljarden aan belastingen mis. Winkels verliezen hun klantenkringen en de volksgezondheid komt serieus in het geding: namaaksigaretten zijn slecht gemaakt en er wordt geen rekening gehouden met de leeftijdsgrens. Daarbij voldoen deze producten ook niet aan de regelgeving.

Illegale tabak ondermijnt Preventie Jeugdroken

Illegale tabak vergroot de toegang tot tabaksproducten en zorgt voor betaalbaarheid. Daarmee draagt het volgens de Wereldgezondheidsorganisatie direct bij aan het verzwakken van tabakswetgeving. Je kunt ervan uitgaan dat een handelaar in illegale sigaretten geen ID controle uitvoert. Ook voldoet diegene zeker niet aan alle eisen met betrekking tot de verkoop van tabak. Illegale tabak voldoet niet aan de strenge Europese en Nederlandse wet- en regelgeving. Uit Brits onderzoek blijkt dat illegale sigaretten onder andere stof, rattenuitwerpselen en asbest kunnen bevatten.

Illegale tabak financiert georganiseerde misdaad

Het gevolg van de illegale sigarettenhandel strekt ver uit. Volgens onderzoek van het Aanjaagteam Ondermijning blijkt dat de rol van Nederland als één van de grootste doorvoerhavens en producenten van drugs de afgelopen jaren flink is toegenomen. Als gevolg hiervan is er een stevige groei in de hoeveelheid drugscriminaliteit.

De voorzitter van de Politiebond, Jan Struijs, geeft in gesprek met RTL-nieuws aan dat de harde en georganiseerde misdaad uit de hand loopt. Helaas heeft de politie niet genoeg antwoorden om de georganiseerde misdaad tegen te kunnen gaan. Om een vuist te kunnen maken tegen de zware criminaliteit moet er verder gekeken worden dan de usual suspects. Eerder werd gedacht aan containers vol cocaïne en drugslabs op het platteland. Maar het probleem van illegale handel en productie van namaaksigaretten blijft onterecht onderbelicht. Volgens Brits onderzoek levert een vrachtwagen met illegale sigaretten criminelen in een klap meer dan 1,25 miljoen euro op[1]wat overeenkomt met zo’n 41 kg cocaïne.

Illegale tabak draagt niet financieel bij aan de samenleving

De maatschappij zou beter af zijn met de inkomsten uit gematigde tabaksaccijns dan met het financieren van criminelen. De Britse douane berekende in 2017 dat de overheid wekelijks meer dan 53 miljoen euro misloopt. Deze misgelopen overheidsinkomsten komen door de verkoop van illegale sigaretten. Uit een ander onderzoek bleek dat ook winkeliers 4 miljard euro in één jaar misliepen. Als de in 2020 in beslag genomen tabak en sigaretten op de Nederlandse markt waren gekomen, had dit veel inkomsten gekost. Volgens de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD) zou de schatkist met die vondsten 53 miljoen euro aan misgelopen inkomsten (accijns en BTW) hebben kwijtgeraakt. Het zelfde geldt voor de verloren inkomsten voor de Nederlandse detailhandel. Dit zijn allemaal bedragen die direct zouden bijdragen aan overheidsdoelen zoals het voorkomen van Jeugdroken of het geven van voorlichting. Daarnaast zouden vele winkels en bedrijven langer voortbestaan.

Over de Smokkelmonitor

De Nationale Smokkel Monitor is een initiatief van VSK. VSK is de Nederlandse vereniging van Sigaretten- en Kerftabak-fabrikanten. De Smokkelmonitor brengt illegale handel in tabak in kaart, met de nadruk op Nederland en ons omringende landen.