Minder verkooppunten en een uitstalverbod helpen niets om het roken tegen te gaan, zegt Jan Hein Sträter. Dat het Trimbos Instituut deze maatregelen bepleit, is volgens hem in strijd met eigen onderzoek.
Zoals de makers van de Merken Top 100 terecht stellen, heeft de omzetstijging van tabaksproducten in supermarkten onder andere te maken met accijnsstijgingen. De omzet van sigaretten bestaat in Nederland voor 75 procent uit belastingen, waarvan het grootste deel accijns is. Laat je de accijns buiten beschouwing, dan haalt geen enkel tabaksmerk de top 5. Het is onzorgvuldig dat op basis van onvolledige informatie een oproep voor aanvullende maatregelen wordt gedaan.
Tabaksaccijns
Eén van de maatregelen die het Trimbos Instituut voorstelt is het verder verhogen van de tabaksaccijns. Opmerkelijk. Want het kabinet-Rutte III verhoogt de tabaksaccijnzen al aanzienlijk. Sinds januari zijn de accijnsverhogingen voor het eerst voor vier jaar vastgelegd. In deze periode wordt de accijns op tabaksproducten 200 miljoen euro hoger.
Als de accijns buiten beschouwing blijft, haalt geen enkel tabaksmerk de top 5
Het risico van accijnsschokken is dat consumenten hun tabaksproducten in het buitenland of via illegale kanalen gaat kopen.
Dan staan niet alleen de inkomsten voor de rijksoverheid onder druk, maar ook de werkgelegenheid in Nederland. Bovendien ondermijnt een verschuiving naar deze kanalen de doelstelling om roken door jeugdigen effectief aan te pakken. In België is de wettelijke leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten niet 18 maar 16 jaar.
Nog opmerkelijker is de suggestie dat een uitstalverbod of een vermindering van het aantal verkooppunten zou bijdragen aan het terugdringen van het aantal rokers.
Als adviesorgaan van het ministerie van Volksgezondheid speelde het Trimbos Instituut een hoofdrol in het onderzoeken van deze twee beleidsvraagstukken. Op beide punten concludeerde het dat er onvoldoende bewijs is dat deze maatregelen effectief zijn bij het terugdringen van het aantal rokers.
Uitstalverbod past niet
Desondanks stelde toenmalig staatssecretaris Van Rijn regels op dit gebied op. Het Adviescollege Toetsing Regeldruk trok hierna hard aan de bel: er was onvoldoende gekeken naar alternatieve, wél effectieve maatregelen. Het regeerakkoord stelt dat het preventiebeleid moet bestaan uit maatregelen die aantoonbaar en bewezen effectief zijn. Een uitstalverbod lijkt hier niet in te passen.
Het is zorgwekkend dat het Trimbos Instituut, als onafhankelijk onderzoekinstituut, maatregelen promoot die volgens rapporten van datzelfde instituut niet bewezen effectief zijn.
Deze brief werd eerder gepubliceerd in het Algemeen Dagblad van 7 april 2018. En is hier te lezen (via Blendle)
