Het lijkt zo onschuldig. Even wat pakjes sigaretten halen over de grens en dan ook meteen wat meenemen voor de buren. Maar het is illegaal. Directeur van branchevereniging VSK, Jan Hein Sträter, zegt dat illegale tabakshandel een van de grootste pijnpunten is voor haar leden. Naast dat ze alleen hun eigen koopwaar willen beschermen, vooral tabakswinkeliers zijn flink de dupe van illegale handel in shag en sigaretten. En de staat loopt ieder jaar een miljard euro mis.
De brancheorganisatie van de sigaretten- en shagindustrie VSK bestaat uit 5 fabrikanten, samen goed voor ongeveer de helft van de sigarettenmarkt. Sträter zegt dat de leden veel te besprekken hebben. Zij zitten het meest in over de illegale tabakshandel. Dit blijft een groeiend probleem. Dat niet begint met dat ritje over de grens omdat het daar goedkoper is. Het begint met de toename van accijnzen op tabak.
Mag je sigaretten en shag in het buitenland kopen? “Zeker wel, maar alleen voor eigen gebruik. Wat we nu veel zien is dat er bijvoorbeeld inschrijflijsten bij voetbalclubs liggen. Dan gaat er iemand naar Luxemburg en neemt een heleboel mee. Allemaal verschillende merken ook. Dat mag dus niet. Maar ja, wie controleert je? De kans dat ze vragen om je kofferbak te openen is nagenoeg nul. Wij vinden dat een groot probleem”, vertelt de directeur, hij heeft berekend dat je een rit van Utrecht naar Luxemburg hebt terugverdient met 1 slof shag. De VSK heeft een rechercheur in dienst die zich focust op de opsporing van illegale tabak. Deze wordt vaak aangeboden via Telegram en TikTok. Vrachtwagenchauffeurs zorgen wekelijks voor nieuwe voorraad. Dit gaat dan al lang niet meer over eigen gebruik, stelt VSK.
24% van alle in Nederland gerookte shag en 19% van alle in Nederland gerookte sigaretten, komen volgens de nieuwe cijfers (Q3 2022) uit het buitenland. Het aandeel is nog hoger in grensgebieden. Sträter: “De prijsverschillen zijn er ook naar. Nu al, maar per 1 april stijgt de accijns met € 1,22 op een pakje sigaretten en € 3 op een pakje shag. Dan kost een pakje sigaretten in Nederland € 9,42 en in Duitsland kost datzelfde pakje € 7,73. In 2024 komt er weer een accijnsverhoging in Nederland, terwijl de prijs in Duitsland gelijk blijft. Sigaretten gaan dan bij ons € 10,64 kosten. Zet dat af tegen de € 7,73 in Duitsland en je komt op een prijsverschil van € 2,91. Voor een pakje shag wordt het prijsverschil zelfs € 6,54. Wie gaat er dan nog sigaretten en shag kopen in Nederland?”
Waar de tabaksproducten worden gekocht, maakt voor de fabrikanten op zich niet veel uit. Ze zijn er wel bang voor dat consumenten hun ‘eigen’ merk niet meer kunnen vinden in het buitenland. “Het is vooral nadelig voor de tabakswinkeliers. Die zijn heel belangrijk voor ons, zij verzorgen immers de distributie van onze producten. Wij zijn erbij gebaat dat zij het goed maken en een goed bestaan hebben als tabakswinkelier”, zegt Sträter. Hij vervolgt: “En wat dacht je van de schatkist? De overheid loopt jaarlijks een miljard euro mis door de onrechtmatige handel in tabak.” Die illegale praktijken zijn wijdvertakt.
Regelmatig rollen fabrieken op, ook in Nederland, waar illegaal sigaretten worden geproduceerd. En er is ook sprake van sigaretten die in het land van herkomst legaal zijn geproduceerd, maar zonder accijns te betalen in Nederland op de markt worden gebracht, legt Sträter uit. Dit heet illicit whites. “Voor de consument lijkt het niks uit te maken: goedkoop is goedkoop”, zegt Sträter hierover. Maar is dit handig van de consument? Niemand weet wat er in de nepsigaretten zit? “Sigaretten zijn altijd ongezond, maar fabrikanten moeten precies opgeven wat erin zit. De kwaliteitseisen liggen vast. Ondergronds opererende producenten daarentegen kunnen doen en laten wat ze willen en de WHO wijst dan ook regelmatig op het gevaar van illegale tabak. Het is echt schrikbarend wat er soms gevonden wordt in het gerechtelijk laboratorium in België, waar deze sigaretten onder de microscoop belanden”, zegt Sträter.
Daarnaast is er smokkel uit het buitenland. Sträter: “Er wordt weleens lacherig gedaan over de smokkel van sigaretten, men denkt meestal dat het alleen gaat om de buurvrouw die een paar extra sloffen meeneemt. Maar vergis je niet: er is sprake van zware criminaliteit. Veel illegale import en export wordt door criminele bendes en soms terroristische organisaties bestierd. Het maakt hen niet uit waar ze hun geld mee verdienen: wapens, cocaïne, namaakmerkkleding of sigaretten. Als het maar geld oplevert. Van IS is bekend dat tabak strikt verboden was in hun eigen rijkje, maar dat ze wel veel geld verdienden met de verboden tabakshandel.’’
Op het smokkelen van drugs staan toch zwaardere straffen. Illegale import van tabak bestraffen zij als economische vergrijp. De FIOD (de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst) spoort deze gevallen op. “Het blijft illegaal en het brengt enorme schade toe aan de Nederlandse economie. Wij zien het als onze taak om daarop te wijzen en werken samen met de douane en de FIOD om met behulp van onze eigen rechercheur illegale koopwaar op te sporen. Ook deelt VSK informatie via de Nationale Smokkel Monitor (oud-smokkelmonitor.pd-dev.nl) over de verboden handelswaar”, aldus Sträter.
De oplossing ligt voor de VSK grotendeels in het verlagen van de accijnzen of in ieder geval Europese afstemming van het accijnsbeleid. “Het debat gaat altijd over tabaksontmoediging. Dat wordt als reden gegeven om de accijnzen steeds te verhogen. De politiek redeneert dat het een bewezen effectief middel is om roken te ontmoedigen. Maar hun ‘bewijzen’ komen uit Australië en Nieuw-Zeeland. Dat zijn eilanden, en wij wonen in een Schengenland, met vrije handel. Een totaal andere situatie”, zegt Sträter. De hoge accijnzen vormen de belangrijkste oorzaak van illegale tabakshandel, stelt de branchevereniging.
Lees hier het hele artikel outofhome-shops.nl
