De afgelopen weken heeft de douane flink wat illegale sigaretten ontdekt als volgt: in Wouw 10 miljoen stuks en 30 miljoen in Hazeldonk. Sigarettensmokkel is nog steeds een lucratieve business. “Met de stijging van accijnzen is er een risico op een grotere zwarte markt.”
Naar Duitsland of België rijden om goedkoper te tanken en even wat sigaretten mee te nemen. Zo gaat het al jaren. De sigarettenprijs in Nederland is gemiddeld hoger dan in de buurlanden, dat komt door de hoge accijnzen hier. Daarom gaan mensen graag even de grens over om tabak te halen.
“Het is nu zelfs rendabel om naar Luxemburg te rijden”, zegt Jan Hein Sträter, directeur van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten (VSK). Waar een pakje in Nederland € 8 kost, krijg je dat bij de buurlanden voor ongeveer € 5. “Dan kun je er ook nog eens goedkoop tanken.” Het tegengaan van smokkel is topprioriteit voor de VSK. Er wordt door hen veel geïnvesteerd in onderzoeken en professionele teams om illegale handel aan te pakken.
“Hoe hoger de accijns, hoe meer consumenten op zoek gaan naar goedkopere en soms illegale tabaksproducten”, zegt Jan Hein Sträter, directeur van de VSK.
In opdracht van de VSK heeft Kantar een onderzoek gedaan. Uit dat onderzoek is gebleken dat steeds meer mensen in de grensregio’s tabak kopen in België en Duitsland. Sträter zegt dat daar op zich niet zoveel
mis mee is. “Maar de prijsverschillen met het buitenland zijn ook een aanjager voor criminaliteit. Hoe hoger de accijns, hoe meer consumenten op zoek gaan naar goedkopere en soms illegale tabaksproducten.”
Een woordvoerder van de FIOD erkent dat er een risico is op een grotere zwarte markt. “De criminele winstmarge wordt groter. Duidelijk is dat criminele organisaties hun producten veelal proberen af te zetten in Europese landen met een hoog accijnstarief. Zoals het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Ierland en Nederland.”
In het ontduiken van belasting zit het meeste geld. In 2021 namen de douane en FIOD meer dan 227 miljoen illegale sigaretten, 164.000 kg tabak en 44.500 waterpijptabak in beslag. Dit was alleen al € 107 miljoen aan accijns waard.
Tegenwoordig is de prijs van een illegale slof sigaretten ongeveer € 35. Normaal gesproken is dit de helft van de prijs van een legale slof. Illegale waar kan je kopen via internet, social media en webwinkels.
Allereerst merk je aan veel te lagen prijzen, het ontbreken van een accijnszegel of een niet normaal verkooppunt, dat je te maken hebt met illegale sigaretten, volgens de FIOD. “Illegale tabak komt niet via de bekende groothandel Nederland binnen. Het gebeurt niet via de Primera’s van deze wereld. Vaak gaat het om schimmige nachtwinkels in de grote steden”, verklaart Sträter.
De productie van de illegale sigaretten vindt vaak plaats in Oost-Europa, zoals Bulgarije en Polen. “Soms is de productie legaal, maar worden de sigaretten alsnog in het illegale circuit verkocht. Dat zien we bijvoorbeeld gebeuren bij fabrieken in de Verenigde Arabische Emiraten. Daar zijn ze minder streng”, zegt Sträter.
In Nederland zijn de illegale sigarettenfabrieken ook te vinden. 8 illegale fabrieken werden in 2021 ontmanteld. In het begin van 2022 is door de FIOD ‘de grootste illegale fabriek ooit’ opgerold in Herkenbosch.
“Het optuigen en inrichten van een illegale fabriek doe je niet even tussendoor”, stelt de FIOD woordvoerder. Het gaat duidelijk om georganiseerde misdaad. “De bestrijding van accijnsfraude krijgt niet dezelfde aandacht als drugscriminaliteit. Het optuigen en inrichten van een illegale fabriek doe je niet even tussendoor. Er zijn grondstoffen nodig, productiemachines en het eindproduct moet vervoerd worden.” Soms is er een combinatie van sigaretten- en drugssmokkel op dezelfde locatie.
“Die illegale fabrieken verschijnen op het platteland in lege schuren of op verlaten industrieterreinen. Ze produceren een paar maanden en verkassen dan weer”, zegt Sträter.
De komende jaren neemt de accijns op tabak alsmaar toe. Vanaf april 2023 gaat een pakje sigaretten € 9 kosten, in 2024 wordt dat € 10. “Dan wordt het prijsverschil met Duitsland gigantisch en wordt de smokkel een ontzettend groot probleem. Daar kun je op wachten”, voorspelt Sträter. “Wat je zou kunnen doen, is afspraken maken binnen Europa. Zodat je de tarieven in de verschillende landen op elkaar afstemt.”
Een onderzoek van het Trimbos Instituut geeft aan dat ‘Prijsverhogingen worden beschouwd als de meest effectieve maatregel om het aantal rokers en aantal gerookte sigaretten tegen te gaan.’ Door het Trimbos Instituut wordt geen direct verband gezien tussen toenemende accijnzen en meer smokkel. Wel wordt er gezegd dat prijsverschillen en hogere accijnzen ‘prikkels kunnen creëren voor illegale handel’.
Van Lier zegt: “Om smokkel te bestrijden, is strengere controle nodig op verkoop via sociale media en op winkels die onder de toonbank verkopen.”
__
Tot slot zijn er flink wat sigaretten en tabak in beslaggenomen. 2017: 57 miljoen sigaretten, 33.700 kg tabak, 2018: 152 miljoen sigaretten, 63.000 kg tabak, 2019: 100 miljoen sigaretten, 128.000 kg tabak, 2020: 34 miljoen sigaretten, 24.000 kg tabak, 2021: 227 miljoen sigaretten, 164.000 kg tabak
Aantal ontmantelde illegale fabrieken in Nederland. 2017: 6, 2018: 12, 2019: 9, 2020: 0, 2021: 8
Lees het hele artikel verder op bndestem.nl
Sigarettensmokkel floreert nog steeds: ‘Het is nu rendabel om naar Luxemburg te rijden’
