220620-Nationale-Smokkel-Monitor-logo

Achter illegale fabrieken zit georganiseerde misdaad, misschien zelfs terroristische organisaties

Het ‘SMOKE’-team van de FIOD houdt zich bezig met het opsporen en ontmantelen van illegale sigarettenfabrieken. Tabaksfabrikanten huren privédetectives in om kofferbakverkoop op te sporen. Omdat de accijns op sigaretten steeds hoger wordt, is smokkel en illegale fabricage steeds winstgevender. Achter illegale fabrieken zit georganiseerde misdaad, misschien zelfs terroristische organisaties. Dit schrijft Liesbeth Wytzes voor tijdschrift Elsevier.

In opdracht van Nederlandse tabaksfabrikanten speurt de privé-rechercheur, die anoniem wil blijven, sinds drie jaar naar illegale sigarettenhandelaren. Zo’n zoektocht begint online. Vroeger was het een kwestie van in de zoekbalk van marktplaats.nl ‘sloffen sigaretten’ intikken, maar deze website heeft nu een eigen fraudeteam, dat dergelijke handel effectief tegengaat. Sindsdien speurt hij vooral op chat-app Telegram. “Dat is vrij anoniem. Ik kan wel uit twintig groepen kiezen die zich hiermee bezighouden.” Op een ochtend twee jaar geleden kwam de particulier rechercheur in contact met ene ‘Kees’, die een advertentie had geplaatst met sloffen Marlboro en Pall Mall. Kees had zijn mobiele nummer vermeld in de advertentie. Daaruit volgde een afspraak op een onopvallende plek. “Hij vroeg hoeveel ik wilde en bood originele sigaretten aan, uit Zweden, voor 40 euro per slof. In 2019 kostte een pakje hier al 7 tot 8 euro, en er gaan tien pakjes in een slof. Hij kon veertig tot vijftig sloffen leveren. Dus reken maar uit.” Hier klopte iets niet.

Er volgden meer afspraken. De rechercheur vroeg uiteindelijk aan Kees hoe hij aan zijn sigaretten kwam. Kees vertelde dat hij in een arrestatieteam zat. Als ze illegale sigaretten in beslag namen, werden ze niet vernietigd maar doorverkocht. Volgens Kees was dit heel gebruikelijk. Al snel kwam de privé-rechercheur erachter dat het niet waar was. Hij had verder gezocht via het 06-nummer van Kees en het bleek dat deze niet bij een arrestatieteam werkte, maar als marinier op een fregat zat. “Hij had de leus van het Korps Mariniers bij zijn WhatsApp-profiel gezet: Qua patet orbis, zo wijd de wereld strekt.”

De rechercheur wist toen hoe deze handel in elkaar zat. Het waren legale sigaretten, die belastingvrij worden gekocht en doorverkocht. “Op zo’n fregat zitten al snel een paar honderd man, die op lijsten aangeven wat ze nodig hebben als het fregat in een haven afmeert. Kees kocht die sigaretten op naam van collega’s. Eerst tien sloffen, toen twintig en het werden er steeds meer.” Je mag vier sloffen voor eigen gebruik invoeren, daarna moet je accijns erover betalen.

Deze smokkel is één van de manieren waarop wordt geprobeerd de belasting en accijns op sigaretten te ontduiken. Volgens de VSK, de vereniging van tabaksfabrikanten, zijn er drie soorten illegale sigarettenhandel, zegt directeur Jan Hein Sträter (62). Van land A, waar de accijns laag is, worden legaal gemaakte sigaretten gesmokkeld naar land B, waar de accijns hoog is. Ook zijn er illicit whites, sigaretten met een verzonnen merknaam die alleen voor illegale handel worden gefabriceerd. Ten slotte zijn er illegale sigarettenfabrieken, waar merken worden nagemaakt.

De Nederlandse staat loopt jaarlijks zo’n € 70 miljoen aan accijns mis op de door de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) in beslag genomen sigaretten, volgens de vereniging tabaksfabrikanten. Door smokkel vanuit het buitenland komt daar nog ongeveer € 1 miljard bij. De accijns is in de laatste jaren enorm verhoogd in Nederland, om roken te ontmoedigen, maar in anderen landen bleef die grote stijging uit. In Nederland kost een pakje sigaretten € 7,64 en in Oekraïne € 1,20. Hierdoor is de illegale handel van Oekraïne naar Nederland zeer winstgevend. “Een geleidelijke accijnsverhoging zou beter zijn”, zegt Sträter.

In Nederland worden in leegstaande loodsen en in fabrieken op industrieterreinen miljoenen sigaretten gefabriceerd. De sigaretten worden in een kofferbak de grens overgebracht of worden in geheime ruimtes in vrachtwagens naar andere landen gebracht. Op de website de Nationale Smokkel Monitor houdt de VSK de smokkel nauwkeurig bij.

“Wij hebben vooral last van Nederlanders die naar België en Duitsland gaan om daar goedkoop tabak te kopen en die vervolgens via inschrijflijsten bij de voetbalclub of via internet doorverkopen”, zegt Sträter. “Er lekt een enorme hoeveelheid geld weg op deze manier.”

Dus gaat de rechercheur namens de tabaksfabrikanten op pad. Maar de rechercheur werkt alleen en heeft geen speciale bevoegdheden. Overigens geeft dat hem vrijheden. “Ik hoef geen verantwoording af te leggen.” De rechercheur kan de illegale fabrieken niet aan. “Ik doe de kleine zaken, de FIOD de grote.”

In de Europese Unie is tabaksfraude prioriteit. Niet alleen wegens misgelopen inkomsten, maar ook omdat er criminele organisaties achter zitten.

Er is een samenwerking tussen Openbaar Ministerie, FIOD en de douane, ‘Team SMOKE’. In 2005 is de eerste illegale fabriek aangetroffen. Drie leden van het team SMOKE vertellen dat er sinds 2013 42 locaties van illegale fabrieken zijn opgerold. ‘Een aantal jaar geleden zaten die vooral in Oost-Europa, maar daar zijn er heel veel opgerold. De productie heeft zich steeds meer verplaatst naar West-Europa en is vaak bestemd voor het Verenigd Koninkrijk, waar een pakje inmiddels € 11,25 kost,’ zegt de analist.

Het team SMOKE gaat te werk door eerst informatie te verzamelen, net als de rechercheur, maar dan met collega’s en op een grotere schaal. “Wij hebben dezelfde bevoegdheden als de politie,” zegt de teamleider. “Die passen we toe op de informatie die binnenkomt, en dan beginnen we een opsporingsonderzoek onder leiding van de officier van justitie van het functioneel parket. Als we denken dat we genoeg informatie hebben, doen we een inval. Er is veel aandacht voor drugs, maar dit zit ertegenaan”, zegt de teamleider. “Dit zijn geen jongens die denken: dat gaan we een blauwe maandag doen. Dat blijkt wel uit wat we aantreffen”

Volgens het team zijn de grote bazen voornamelijk afkomstig uit voormalige Oostbloklanden. Zij zijn moeilijk te pakken, maar voelen het wel in hun portemonnee als een van hun fabrieken wordt opgerold.

Marinier Kees en zijn handeltje zijn aan de douane doorgegeven, zegt de rechercheur.

 

Lees het hele artikel verder op Ewmagazine.nl (abonnement vereist)

Hoe de FIOD illegale sigarettenhandel tegengaat

Illustratie: Erik Varekamp

Alle oorzaken en gevolgen van illegale sigaretten-handel

Andere artikelen

Deel dit bericht

Facebook
Twitter
LinkedIn